خوش رفتارى با پدر و مادر
تعظيم و بزرگ داشت پدر و مادر در همه شرائع مورد اهميّت و پسنديده عقل است ، و از تعظيم و احسان به آنان آنست كه آنها را از صميم قلب بايد دوست داشت و دقائق آداب را در خدمتشان مراعات نمود و به آنها مهربانى كرد و خوشنوديشان را بدست آورد ، و بهترين دارائى خود را از آنها دريغ ننمود و در انجام اوامرشان كوشيد و آنها را بدعاى شايسته ياد كرد ، چنانچه قرآن مجيد درباره پدر و مادر مى فرمايد : وَ قَضى رَبُّكَ أَلاّ تَعبُدُوا إِلاّ إِيّاهُ وَبِالوالِدَينِ إِحساناً إِمّا يَبلُغَنَّ عِندَكَ الكِبَرَ أَحَدُهُما أَو كِلاهُما فَلا تَقُل لَهُما أُفٍّ وَلا تَنهَرهُما وَقُل لَهُما قَولاً كَريماً . يعنى حكم كرده است پروردگار تو كه جز او را نپرستى و به پدر و مادر نيكى كنى و چنانچه يكى يا هر دوى آنها پير و سالخورده شوند ، سخنى كه باعث رنجش آنها شود نگوئى و آنها را از خود نرانى و با احترام با آنها سخن بگو .
مُحَمَّدُ بنُ يَحيَى عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عِيسَى وَعَلِيُّ بنُ إِبرَاهِيمَ عَن أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبُوبٍ عَن أَبِي وَلَّادٍ الحَنَّاطِ قَالَ سَأَلتُ أَبَا عَبدِ اللَّهِ عليه السلام عَن قَولِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَبِالوالِدَينِ إِحساناً مَا هَذَا الاِحسَانُ فَقَالَ الاِحسَانُ أَن تُحسِنَ صُحبَتَهُمَا وَأَن لَا تُكَلِّفَهُمَا أَن يَس أَلَاكَ شَيئاً مِمَّا يَحتَاجَانِ إِلَيهِ وَإِن كَانَا مُستَغنِيَينِ أَلَيسَ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَن تَنالُوا البِرَّ حَتّى تُنفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبدِ اللَّهِ عليه السلام وَأَمَّا قَولُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِمّا يَبلُغَنَّ عِندَكَ الكِبَرَ أَحَدُهُما أَو كِلاهُما فَلا تَقُل لَهُما أُفٍّ وَلا تَنهَرهُما قَالَ إِن أَضجَرَاكَ فَلَا تَقُل لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنهَرهُمَا إِن ضَرَبَاكَ قَالَ وَقُل لَهُما قَولًا كَرِيماً قَالَ إِن ضَرَبَاكَ فَقُل لَهُمَا غَفَرَ اللَّهُ لَكُمَا فَذَلِكَ مِنكَ قَولٌ كَرِيمٌ قَالَ وَاخفِض لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحمَةِ قَالَ لَا تَملَأُ عَينَيكَ مِنَ النَّظَرِ إِلَيهِمَا إِلَّا بِرَحمَةٍ وَرِقَّةٍ وَلَا تَرفَع صَوتَكَ فَوقَ أَصوَاتِهِمَا وَلَا يَدَكَ فَوقَ أَيدِيهِمَا وَلَا تَقَدَّم قُدَّامَهُمَا.
ابو ولاد حناط مى گويد : از امام صادق عليه السّلام پرسيدم اين احسانى كه در آيه شريفه : وَبِالوالِدَينِ إِحسانا آمده است ، چيست ؟ فرمود : احسان اين است كه با آنها مصاحبت كنى و آنها را وادار نكنى چيزى از تو بخواهند اگر چه بى نياز هم باشند (يعنى آنچه را كه دارى در اختيار آنها بگذارى) آيا نشنيده اى كه خداى تعالى مى فرمايد : لَن تَنالُوا البِرَّ حَتّى تُنفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ هرگز به مقام نيكو كاران نخواهيد رسيد مگر از آنچه كه دوستش مى داريد انفاق كنيد . سپس فرمود : إِمَّا يَبلُغَنَّ عِندَكَ الكِبَرَ أَحَدُهُما أَو كِلاهُما فَلا تَقُل لَهُما أُفٍّ منظورش اين است كه اگر تو را راندند به آنها افّ نگويى و اگر تو را زدند آنها را نرانى و آنجا كه مى فرمايد : وَ قُل لهما قولا كريما منظورش اين است كه اگر تو را زدند به آنها بگوئى خدا شما را ببخشد و اين سخن پسنديده اى است كه به آنها مى گويى .
و اينكه مى فرمايد : اخفِض لَهُما جَناحَ الذُّلِ مِنَ الرَّحمَة منظورش اين است كه هيچگاه جز با رحمت و دلسوزى به آنها خيره نشو ، صدايت را از صداى آنها بلندتر نكن ، دستت را بالاتر از دست آنها قرار نده و جلوتر از آنها حركت نكن . الكافي ج2 ص157
|