قرآن برترین و مهمترین نعمتی است كه خداوند به انسان ارزانی داشته است . گواه این مطلب آیات نخستین سوره الرحمن است .

——————————————————————————–

«الرحمن، علّم القرآن، خلق الانسان، علّمه البیان» [1]

زیرا انسان تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقّی قرآن به كمال نهایی خود می‌رسد.[2] چرا که قرآن سرچشمه همه مواهب و وسیله وصول به هر نعمت اعم از مادی و معنوی است با این كه خلقت انسان بر نزول قرآن تقدم دارد ولی خداوند به خاطر اهمیت، قرآن را مقدم داشته است.[3]

یكی از اساسی‌ترین مأموریت‌های پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ تلاوت قرآن بر مردم است[4] تا از فروغ آن شعله گیرند و از چشمه آب حیاتش جرعه‌ها نوشند. بنابراین اولین مرحله بهره‌مندی از قرآن تلاوت آیات آن است .

به اختصار پاره‌ای از خواص تلاوت قرآن بیان می‌شود:

1. تكلم با محبوب

قرآن نامه محبوب است. راه انس با محبوب خواندن نامه اوست، زیرا به فرمایش امام صادق ـ علیه السّلام ـ : خداوند خود را در كلامش به مردم نشان داده است.[5]

2. بهره گیری از هدایت‌های قرآن

تلاوت قرآن زمینه هدایت و تكامل معنوی را میسور می‌سازد ؛ زیرا با تلاوت قرآن با اوامر و نواهی و دستورات خدا آشنا شده و سعی می‌كنیم به آنچه فرموده عمل كنیم و از آنچه نهی كرده دوری جوییم ؛ چرا که مؤمنان راستین تلاوت قرآن را مقدمه عمل می‌دانند. امام صادق ـ علیه السّلام ـ تلاوت راستین را عبرت گیری از قرآن ، گردن نهادن به اوامر و عمل كردن به احكام آن می‌دانند.[6]

انس دائمی با قرآن برای قاری شرافتی را فراهم می‌آورد كه به حرمت این هم نشینی و رفاقت نیازهای معیشتی و مادی او برطرف می‌شود

3. تشویق به كسب ویژگی‌های لازم جهت بهره‌وری از قرآن

قرآن هدایت ویژه خود را مخصوص تقوا پیشگان می داند.[7]

این پروا پیشگان آراسته به صفتی چون شب زنده داری، خشوع در عبادت، صبر در شداید، عفو و گذشت، امانت ‌داری، شاكر نعمت‌های الهی و… هستند.[8]

تالی قرآن با خواندن این صفات و تفسیرشان در روایات امامان ـ علیهم السّلام ـ آراسته شدن به این خصال را طلب می‌كند.

4. تصمیم بر ترك گناهان

هر اندازه دل انسان به زنگار گناه آلوده شود ، به همان میزان از فهم آیات الهی محروم می‌شود. آشنایی با موانع فهم قرآن كه در پرتو تلاوت ایجاد می‌شود او را مصمم بر رفع این موانع نموده ؛ موانع از قبیل جهل[9]، استكبار[10]، كفر[11]، فسق[12]، ظلم[13] و هوسرانی[14].

5. استجابت دعا

انس دائمی با قرآن برای قاری شرافتی را فراهم می‌آورد كه به حرمت این هم نشینی و رفاقت نیازهای معیشتی و مادی او برطرف می‌شود. امام صادق ـ علیه السّلام ـ از قول خداوند می‌فرماید: هر كس به جای درخواست از من به ذكر من مشغول شود به او بالاترین مقداری را عطاء خواهم كرد كه به هر كه از من درخواست نماید عطا می‌كنم.[15]

6. عامل نورانیت

تلاوت قرآن مایه نورانیت انسان و ملكوتی شدن او می‌شود. رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در سفارشی به ابوذر می‌فرماید: «علیك بتلاوه القرآن و ذكر الله كثیراً فانّه ذكرٌ لك فی السماء و نورٌ لك فی الارض»؛ بر تو باد به تلاوت قرآن و كثرت یاد خدا زیرا تلاوت قرآن عامل یاد تو در ملكوت و مایه نورانی شدن تو در زمین است.[16]

پی‌نوشت ها :

[1] . سوره الرحمن، آیات 1 ـ 4.

[2] . ر.ك: آیت الله جوادی آملی، قرآن در قرآن، ج 1، قم، مركز نشر اسراء، چاپ سوم، آذر 81، ص 23؛ و آیت الله مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 21، ص 219، تهران، انتشارات دار الكتب الاسلامیه، چاپ بیستم، سال 1376.

[3] . ر.ك: آیت الله جوادی آملی، قرآن در قرآن، ج 1، قم، مركز نشر اسراء، چاپ سوّم، آذر 81، ص 23؛ و آیت الله مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 21، ص 219، تهران، انتشارات دار الكتب الاسلامیه، چاپ بیستم، سال 1376.

[4] . سوره جمعه، آیه 2.

[5] . آیت الله مكارم شیرازی، همان، ج 11، ص 402، به نقل از بحار الانوار، ج 92، ص 107.

[6] . ر.ك: علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج اوّل، ص 262، بیروت، مؤسسه الاعلمی 1417 هـ.

[7] . سوره بقره، آیه 2.

[8] . برای آشنایی با صفات پروا پیشگان رجوع كنید به نهج البلاغه، خطبه 193.

[9] . سوره توبه، 127.

[10] . بقره، 87.

[11] . عنكبوت، 47؛ بقره، 74.

[12] . توبه، 24، 53، 96.

[13] . اسراء، 82.

[14] . جاثیه، 23.

[15] . ر.ك: نقی پورفر، ولی الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، انتشارات اسوه، 74.

[16] . آیت الله جوادی آملی، تفسیر تسنیم، مركز نشر اسراء، چاپ دوّم، سال 1379، صفحه 248.