امور مستحبی در مقایسه با واجبات این امتیاز را دارد كه خالصانه‏تر و فقط براى خوشنودى خدا و انجام شكرگذارى است نه به طمع بهشت و ترس از دوزخ، زیرا عبد مى‏داند كه ترك عبادت مستحب عذاب و عقابى ندارد.

پاداش روزه مستحبى‏

در ماه مبارك رمضان واجب است همه مكلفان و عباد حق روزه بگیرند، ولى این برنامه سازنده منحصر به ماه رمضان نیست، بلكه در غیر ماه رمضان هم روزه‏اش سازنده روح و مۆدّب كننده انسان به آداب الهى است و از ثواب و پاداش فراوان نصیب دارد.

روزه‏هاى ماه رجب و شعبان و اول و وسط و آخر هر ماه كه مۆمنان به آن دعوت شده‏اند هم چون روزه ماه رمضان داراى آثار پرارزش دنیایى‏ آخرتى است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند:

«مَن صَامَ یَوماً تَطَوُّعاً فَلَو أُعطِىَ مِل‏ءَ الأَرضِ ذَهَباً مَا وُفِّىَ أجرُهُ دُونَ یَوْمِ الحِسَابِ» (معانى الأخبار: 409، حدیث 91؛ بحار الأنوار: 93/ 252، باب 30، حدیث 18)

هر كه داوطلبانه یك روزه مستحبى بگیرد، اگر به اندازه پر بودن زمین، طلا به او داده شود، پاداشش را كامل دریافت نكرده است و فقط در روز حساب پاداش كاملش را دریافت مى‏كند.

امام صادق علیه السلام فرمودند:

«إیَّاكُم وَالكَسَلَ إنَّ رَبَّكَ رَحیمٌ یَشكُرُ القَلِیلَ، إنَّ الرَّجُلَ … لَیَصُومُ الیَومَ تَطَوُّعاً یُرِیدُ بِهِ وَجهَ اللَّهِ تَعَالى فَیُدْخِلُهُ بِهِ الجَنَّةَ» (ثواب الأعمال: 39؛ وسائل الشیعة: 1/ 115، باب 28، حدیث 289)

از كاهلى و تنبلى دورى كنید، زیرا پروردگار شما مهربان است، او به عمل اندك پاداش بسیار مى‏دهد، آدمى … یك روز براى رضاى خداى تعالى دوطلبانه روزه مى‏گیرد و خدا به سبب آن او را به بهشت مى‏برد.

امور مستحبه در مقایسه با واجبات این امتیاز را دارد كه خالصانه‏تر و فقط براى خوشنودى خدا و انجام شكرگذارى است نه به طمع بهشت و ترس از دوزخ، زیرا عبد مى‏داند كه ترك عبادت مستحب عذاب و عقابى ندارد.

روزه‏هاى دشوار

بدیهى است روزه انواعى دارد: واجب و مستحب، روزه در روزهاى طولانى و گرم، روزه در روزهاى كوتاه و خنك و مسلم است كه روزه‏هاى دشوار، ارزشمندتر و پرثواب‏تر است، هر كه بامش بیش برفش بیشتر.

پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند:  «أفضَلُ الأعمَالِ أحمَزُهَا» (مفتاح الفلاح: 45؛ بحار الأنوار: 67/ 191، باب 53) برترین كارها دشوارترین آنهاست.

حضرت امام صادق علیه السلام مى‏فرمایند:  «أفضَلُ الجِهَادِ الصَّومُ فِى الحَرِّ» (بحار الأنوار: 93/ 256، باب 30، حدیث 38؛ المستدرك: 7/ 504، باب 2، حدیث 8754) برترین جهاد و كوشش، روزه‏دارى در هواى گرم است.

تفضل و لطف پروردگار تا نجاست كه هم خودش توفیق عبادت مى‏دهد و هم به بهترین صورت نوازش مى‏نماید و هم بیشترین پاداش‏ها را مى‏بخشد.

در روایتى بسیار دل‏نشین و تشویق كننده از حضرت صادق علیه السلام مى‏خوانیم:

«مَن صَامَ للَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَوماً فِى شِدَّةِ الحَرِّ فَأصَابَهُ ظَمأٌ وَكَّلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ ألفَ مَلَكٍ یَمسَحُونَ وَجهَهُ وَیُبَشِّرُونَهُ، حَتّى‏ إذَا أفطَرَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: مَا أطیَبَ رِیحَكَ وَرَوحَكَ، مَلَائِكَتِى اشَهدُوا أنّى قَد غَفَرتُ لَهُ» (الكافى: 4/ 65، باب ما جاء فى فضل الصوم، حدیث 17؛ وسائل الشیعة: 10/ 409، باب 3، حدیث 13719)

هر كه در روز بسیار گرم براى خداى عزیز و جلیل روزه بگیرد و دچار تشنگى شود خداى عزیز و جلیل بر او هزار فرشته بگمارد كه بر چهره‏اش دست نوازش كشند و بشارت و مژده‏اش دهند تا هنگامى كه افطار كند، خدا مى‏فرماید: چه خوش است بوى تو و روح تو، اى فرشتگان من! گواه باشید كه او را آمرزیدم.

در عصر جاهلیت هنگام ورود به خانه یا اطاق یا هر مكان دیگر، اگر سقف درگاه به اندازه لازم بلند نبود، آن چنان اسیر نخوت و تكبر بودند كه حاضر نمى‏شدند اندكى سرفرود ورند تا بتوانند عبور كنند، ولى در سایه توفیق حق و نبوت پیامبر صلى الله علیه و آله با همین ورزش‏هاى عبادى و همین روزه و نماز چنان خود ساخته و ملكوتى و متواضع شدند كه هنگام حفر خندق براى پیشگیرى از هجوم احزاب با زبان روزه سنگ بر شكم مى‏بستند تا گرسنگى و تشنگى راحت‏تر تحمل شود و با تلاشى شگفت به كندن خندق مى‏پرداختند.

هر چه عبادت دشوارتر باشد تأثیرش در ایجاد روحیه انقیاد و تسلیم و تعبد و بندگى در برابر پروردگار بیشتر است.

محبوبیت روزه داران‏

برترین مرحله سعادت و عالى‏ترین مرتبه خوشبختى براى عبد مۆمن آن است كه حضرت حق او را بپذیرد و مورد محبت قرار دهد. روزه روزنه‏اى است به حصنِ حصین محبوبان حق كه در ن حصن روزه‏داران بهره‏مند از عنایات ویژه حق‏اند.

پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند:  «إنَّ اللَّهَ تَعالى‏ وَكَّلَ مَلَائِكَةً بِالدُّعَاءِ لِلصّائِمینَ» (الكافى: 4/ 64، باب ما جاء فى فصل الصوم، حدیث 11؛ المحاسن: 1/ 72، باب 122 حدیث 149؛ بحار الأنوار: 93/ 253، باب 30، حدیث 26) بى‏تردید خداى تعالى فرشتگانى را به كار دعا براى روزه‏داران گماشته است.

از طرف دیگر آن حضرت مى‏فرمایند: جبرئیل از پروردگار خبر داد كه حضرت حق مى‏فرماید: چنین نیست كه فرشتگانم را به دعا براى كسى مأمور كنم ولى دعایشان را در حق آن عبد مستجاب نگردانم. (محجة البیضاء: 2/ 123)

و نیز پیامبر حق صلى الله علیه و آله با سوگند و تأكید مى‏فرمایند:  «وَالَّذى نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصّائِمِ عِنْدَ اللَّهِ أطیَبُ مِن رِیحِ‏ المِسكِ» (من لا یحضره الفقیه: 2/ 75، باب فضل الصائم، حدیث 1773؛ وسائل الشیعة: 10/ 400، باب 1، حدیث 13688)

به آن خدایى كه جان محمد صلى الله علیه و آله به دست اوست سوگند، تغییر بوى دهان روزه‏دار نزد خدا از بوى مشك خوشبوتر است.

یه شریفه روزه در قرآن مجید («یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» بقره (2): 183) روزه را سبب پیدایش روح تقوا مى‏داند و از طرف دیگر مى‏فرماید: … فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ (آل عمران (3): 76)پس بى‏تردید خدا پرهیزكاران را دوست دارد.

منابع:

جلوه های رحمت الهی ـ شیخ حسین انصاریان

کافی ج 4

بحار الانوار ج 93

مستدرک ج 1